همه‌ داوران‌ به‌ سود تیم‌ میزبان‌ سوت‌ مى‌زنند!

سرانجام‌ به‌ پرسشى‌ با قدمت‌ عمر ورزش‌ فوتبال‌ پاسخ‌ داده‌ شد! بله، همه‌ داوران‌ به‌ نفع‌ تیم‌ میزبان‌ سوت‌ مى‌زنند! مجله‌ 4-4-2 در آخرین‌ شماره‌ خود از پژوهشى‌ پرده‌ برمى‌دارد که‌ ثابت‌ مى‌کند داوران‌ چه‌ به‌ صورت‌ ارادى‌ و چه‌ غیر ارادی، با تأثیرگیرى‌ از جمعیت‌ غالب‌ در ورزشگاهها به‌ نفع‌ تیم‌ میزبان‌ سوت‌ مى‌زنند. اندى‌ لین، استاد روانشناسى‌ ورزشى‌ در دانشگاه‌ ولورهمپتون‌ انگلیس‌ مقاله‌ خود را بدین‌ شکل‌ ارائه‌ کرده‌ است: «عوامل‌ متعددى‌ مى‌توانند روى‌ پروسه‌ تصمیم‌گیرى‌ یک‌ داور تأثیر بگذارند، اما عنصر کلیدى‌ در چنین‌ مواردى‌ حضور جمعیتى‌ بزرگ‌ و پرسروصدا از طرفداران‌ تیم‌ میزبان‌ است. تحت‌ تأثیر سروصداى‌ این‌ هواداران‌ یک‌ داور دچار افزایش‌ اضطراب‌ مى‌شود. او سپس‌ تلاش‌ مى‌کند تا بر این‌ حس‌ غلبه‌ کند که‌ این‌ خود سبب‌ فعالیتى‌ بیشتر در ذهن‌ او مى‌شود و تلاش‌ براى‌ کنار آمدن‌ با این‌ اضطراب‌ و هیاهوى‌ هواداران‌ سبب‌ مى‌شود تا او به‌ اشتباهاتى‌ دچار شود که‌ به‌طور غیرارادى‌ به‌ سود تیم‌ میزبان‌ هستند. ما در مبحث‌ رفتارشناسى‌ چنین‌ واکنشهایى‌ را «استراتژى‌ غلبه» مى‌نامیم.» بر طبق‌ سخنان‌ آلن‌ نویل، دستیار اندى‌ لین‌ که‌ خود استاد درس‌ ورزش‌ و فعالیتهاى‌ نشاطبخش‌ در همان‌ دانشگاه‌ است، اظهارات‌ همکار وى‌ نتیجه‌ پژوهشى‌ است‌ که‌ در سال‌ 1999 انجام‌ شد و طى‌ آن‌ 40 هزار مسابقه‌ فوتبال‌ انجام‌ شده‌ در انگلستان‌ از سال‌ 1977 مورد بررسى‌ قرار گرفتند. جالب‌ اینکه‌ در 68 درصد از این‌ بازیها تیم‌ میزبان‌ پیروز بوده‌ است: «آزمایشات‌ ما از آن‌ زمان‌ به‌ بعد نشان‌ مى‌دهد که‌ حضور جمعیت‌ هوادار یک‌ تیم‌ در ورزشگاه‌ بر عملکرد آن‌ تیم‌ هیچ‌ تأثیرى‌ نمى‌گذارد، بلکه‌ اثر حیاتى‌ در این‌ مورد بر روى‌ داور اعمال‌ مى‌شود.» همچنین‌ در تحقیق‌ دیگرى‌ 40 داور مجرب‌ از یکى‌ از انجمنهاى‌ داورى‌ انگلستان‌ مورد آزمایش‌ جالب‌ دیگرى‌ قرار گرفتند. نیمى‌ از این‌ جمع‌ به‌ تماشاى‌ فیلم‌ مصوت‌ بازى‌ لیورپول‌ و لسترسیتى‌ نشستند و نیمى‌ دیگر در حالى‌ این‌ فیلم‌ را تماشا کردند که‌ صداى‌ آن‌ حذف‌ شده‌ بود. سپس‌ از آنها خواسته‌ شد تا در 47 مورد ظرف‌ 6 ثانیه‌ تصمیم‌ بگیرند که‌ آیا خطا به‌ سود تیم‌ میزبان‌ بوده‌ یا مهمان‌ و آیا وضعیت‌ خطا نامشخص‌ بوده‌ و یا اینکه‌ بازى‌ باید جریان‌ پیدا کند یا خیر. همچنین‌ از آنها خواسته‌ شد تا میزان‌ اضطراب‌ خود را براساس‌ جدول‌ شماره‌گذارى‌ شده‌ ثبت‌ کنند. نتایج‌ نشان‌ داد آن‌ گروه‌ از داوران‌ که‌ بازى‌ را با صداى‌ هواداران‌ تماشا کرده‌ بودند، 5/15 درصد کمتر به‌ ضرر تیم‌ میزبان‌ خطا گرفته‌اند! نویل‌ در این‌ باره‌ مى‌افزاید: «این‌ آمار وحشتناک‌ است! به‌ویژه‌ این‌ که‌ همه‌ ما مى‌دانیم‌ داوران‌ در بازیهاى‌ واقعى‌ فقط‌ 6 ثانیه‌ فرصت‌ دارند تا تصمیم‌ بگیرند. همچنین‌ در 20 درصد از مواردى‌ که‌ دستور به‌ ادامه‌ بازى‌ صادر شد این‌ تصمیمات‌ به‌ سود تیم‌ میزبان‌ بوده‌ است. به‌علاوه‌ سطح‌ اضطراب‌ این‌ داوران‌ نیز از آنهایى‌ که‌ مسابقه‌ را بدون‌ صدا تماشا کرده‌ بودند، به‌ مراتب‌ بالاتر بود.» پروفسور لین‌ در بخش‌ دیگرى‌ از ادعاهاى‌ خود ذکر مى‌کند که‌ توجه‌ داوران‌ به‌ رفتار بازیکنان‌ نیز مى‌تواند در عملکرد آنها خلل‌ ایجاد کند: «از داور انتظار مى‌رود که‌ تمام‌ توجه‌ خود را معطوف‌ آن‌ صحنه‌ مشکوک‌ بکند. اما او در آن‌ واحد باید دید وسیعترى‌ هم‌ داشته‌ باشد تا از ضربات‌ پنهانى‌ و یا پرتاب‌ آب‌ دهان‌ هم‌ مطلع‌ شود.» شکل‌گیرى‌ هر دو این‌ خصوصیات‌ در یک‌ لحظه‌ در تمام‌ موارد 90 دقیقه‌ یک‌ بازى‌ غیرممکن‌ است. حال‌ وقتى‌ هواداران‌ با تمام‌ قواى‌ خود فریاد مى‌کشند، اوضاع‌ از آنچه‌ که‌ هست‌ وخیم‌تر هم‌ مى‌شود. جالب‌ اینکه‌ ما از عده‌اى‌ از داوران‌ باتجربه‌ یک‌ نظرسنجى‌ به‌ عمل‌ آوردیم‌ و اکثریت‌ آنها ضمن‌ ابراز اطمینان‌ از پیاده‌ کردن‌ قوانین‌ مکتوب‌ داوری، 3 عامل‌ اصلى‌ تأثیرگذار در تصمیم‌گیرى‌شان‌ را -1 جمعیت‌ حاضر در ورزشگاه‌ -2 بازیکنان‌ و -3 واکنش‌ هر دوى‌ اینها به‌ تصمیمات‌ قبلى‌ عنوان‌ کردند. به‌ همین‌ خاطر است‌ که‌ ما سعى‌ کردیم‌ با این‌ موضوع‌ علمى‌ برخورد نماییم‌ و ثابت‌ کنیم‌ که‌ جمعیت‌ طرفدار تیم‌ میزبان‌ واقعاً‌ مى‌تواند در جریان‌ قضاوت‌ یک‌ دیدار تأثیرگذار باشد. لین‌ و نویل‌ معتقدند کمى‌ بهره‌ جستن‌ از تمرینات‌ فشرده‌تر براى‌ داوران‌ و استفاده‌ از یک‌ فناورى‌ بسیار ساده‌ مى‌تواند تا حتى‌ زیادى‌ این‌ مشکلات‌ را کاهش‌ دهد. «تنها 10 ثانیه‌ طول‌ مى‌کشد که‌ یک‌ هیأت‌ داورى‌ در ورزشگاه‌ با بازبینى‌ صحنه‌ مشکوک، اما بدون‌ صدا تصمیم‌ درست‌ را اتخاذ کرده‌ و از طریق‌ یک‌ سیستم‌ صوتى‌ به‌ داور اطلاع‌ دهد!» اما با تمام‌ این‌ اوصاف، لین‌ معتقد است‌ که‌ استاندارد داورى‌ در سرتاسر جهان‌ در حال‌ افزایش‌ است. در خاتمه‌ لازم‌ به‌ ذکر است‌ که‌ اگر داور به‌ اشتباه‌ یک‌ پنالتى‌ بى‌مورد را نصیب‌ تیم‌ شما کرد، این‌ تقصیر او نیست، بلکه‌ «شما» مقصر هستید!